گئجه نين آيينا باخ ، اولدوزون سايينا باخ يار يولوندا جان اودوزدوم ، وئرديگي پايينا باخ

آچيلميشام گول كيمي ، اوخورام بولبول كيمي ديمه منيم كؤنلومه ، ساراللام سونبول كيمي...

گرایلی – هر میصراعیندا سکگیز هیجاسی اولان و بیر نئچه دؤرد میصراعلی بندلردن اولوشان عاشیق شعری دیر. گرایلی نین جیغالی، ساللاما ، ناغاراتلی ، قایتارما ، دیل دؤنمز کیمی شکیللری واردیر.

گرایلی نین باشقا اؤنملی اؤزل لیکلری بونلاردان عیبارتدیر:

    گرایلی نین ان آزی اوچ بندی و معمولا بئش بندی واردیر.

    گرایلی دا قافیه دوزولوشو آشاغیداکی فورمدا اولور:

    x/a/x/a

   

    b/b/b/a

   

    c/c/c/a

   

    d/d/d/a

   

    سون بندده شعری قوشان شاعیرین ویا عاشیغین آدی گلیر.

گرایلی نین میصراعلاری نین بولگؤسو آشاغیداکی مودلده دیر:

8=4+4

دئمک هر سکگیز هیجالی میصراع ایکی 4 هیجالی کلمه یادا کلمه لردن اولوشموشدور.آنجاق بونو دا قئید ائتمک لازیمدیر کی بؤلگو یاخود تقطیع قایداسی باشقا یوخاریدا سایدیغیمیر قایدالار قدر قاچینیلماز دئییل و عاشیغین میصراعلاردا بؤلگو قایداسینی پوزماغا ایختیاری چاتیر.
اؤرنک

گرایلی شعر فورماسیندان اورنک اوچون عاشیق قوربانی و خسته قاسیمدان ایکی شعر وئریلیر:

بیرینجی اؤرنک : دولانا , دولانا

1 – آلچاق یئردن دومان قالخار

2 – داغی دولانا, دولانا

3 – گؤی اوزونو آلار بولود

4 – ماهی دولانا, دولانا

5 – کیمی آغا , کیمی نؤکر

6 – نؤکر اولان جفا چکر

7 – بولبول آغلار قان یاش توکر

8 – باغی دولانا, دولانا

9 – قوربانی مورادا یئتدی

10 – جانان گلدی بوندان اؤتدو

11 – نوبات گلدی منه یئتدی

ساقی دولانا, دولانا

ایکینجی اؤرنک : سونالار کیمی

1 – نه باخیرسان اوغرون- اوغرون

2 – منه بیگان الر کیمی.

3 – دوروم دولانیم باشینا

4 – شاما پروانا لر کیمی.

5 – دوست قاپیسیندا دوستاغام

6 – تئللرینه چوخ موشتاغام

7 – یار الیندن دویون داغام

8 – داغداکی لالالار کیمی.

9 – خسته قاسیم تیکمه داشلی

10 – گؤنلو غملی, گؤزو یاشلی

11 – گؤلدن اوچدو یاشیل باشلی

12 – سیلکیندی سونالار کیمی.

گؤروندوگو کیمی بو سون گرایلیلارد ادا ایلک بندین 2- جی و 4- جو میصراعلار بیر- بیریله قافیه لنمیشدیر. باشقا بندلرین سون میصراعی دا عینی قافیه ده دوزولموشدور:

داغی دولانا، دولانا / ماهی دولانا، دولانا / باغی دولانا، دولانا / ساقی دولانا، دولانا / بیگانالار کیمی/ پروانالار کیمی/ لالالار کیمی/ سونالار کیمی.

ایلک بندین 1- جی و 3- جو میصراعلاری قافیه باخیمیندان آزاد دیر. باشقا بندلرین ایلکین اوچ میصراعی عینی قافیه ده دیر .

نؤکر/ چکر/ تؤکر , یئتدی/ اؤتدو/ یئتدی

دوستاغام/ موشتاغام / داغام , داشلی/ یاشلی / باشلی.

بؤلگو باخیمیندان گؤروندوگو کیمی ایلک شعرین 9- جو میصراعیندا , هم ده بندلرین سون میصراعلاریندا بؤلگو پوزولموشدور:

قوربانی مو / رادا یئتدی

باغی دولا / نا ، دولانا

سونالار کیمی شعرینده ایسه 2- جی ، 3- جو ، 4- جو ، 5- جی ، 8- جی و 12 – جی میصراعلاردا بؤلگو قایداسی پوزولموشدور


قایناق

    تورک خلق ادبیاتی – یازان: علیرضا صرّافی

ماهنی لارین چوخو بلا واسیطه ایش ، امك و مراسم لرده میدانا چیخدیغی اوچون ، اونلارین مئلودیسی ده اؤزلری ایله پارالل صورتده یارانمیشدیر. اساسًا لیریك كاراكتر داشیان خلق ماهنیلاری مضمونجا موختلیفدیر . اونلارین بؤیوك اكثریتی نین ده محبت ، سئونلرین صاف دویغولاری ، حسرت و اضطرابلاری ترنم اولور . بیر پارا ماهنی لار دا خلق قهرمانلاری شأنینده یارانیب ، دیللره دوشموشدور . قاچاق نبی ، زینب پاشا ، حیدرخان عمواوغلو ، قالانین دیبینده و خراساندا و جوجوخان ماهنیلاری او جومله دندیر. ماهنیلار خلق صنعتكارلاری طرفیندن بسله نیب اوخونس ادا ، عوموما تئز دیللره دوشر و بورادا عاشیق ماهنیلاری ایله فرقله نیر . چونكو عاشیق ماهنیلاری عوموما عاشیقلارین واسطه سی ایله اوخونار ، حال بوكی ائل ماهنیلاری خلق ایچینده اولدوقجا یایغین ماهنیلار دیر و بیر چوخلارینین دیللر ازبریدیر.

اؤرنك

آپاردی سئللر سارامی

گئدین دئیین خان چوبانا

گلمه سین بو ایل موغانا

گلسه قالار ناحاق قانا

آپاردی سئللر سارامی

بیر اوجا بویلو بالامی.

سارامیزی آییردیلار

بیزی غمله دویوردولار

هر یئتنی سویوردولار

آپاردی سئللر سارانی

بیر قارا ساچلی بالانی

آراز چایی آشدی ،داشدی

سئل سارامی آلدی قاشدی.

سارا گؤزل قل مقاشدی

آپاردی سئللر سارامی

بیر قارا گؤزلو بالامی
***************************
یارالییام دَیمه ، دَیمه ، دَیمه ، دَیمه

قاپیمیزین قاباغی سو كئچن آرخدی

دوروم چیخیم قاپییا ، یار گلن واختدی

یاری گؤرمه میشم اوقاتیم تالخدی

منده اؤز وطنیمین آزاد قیزییام

بو گؤزه ل تبریزین دان اولدوزویام

یارالییام دَیمه ، دَیمه ، دَیمه ، دَیمه

گولومون بوداغینی َایمه ، َایمه ، َایمه

آیاغیمی یاندیریب كوچ هلر داشی

اوزومو یاندیریب گؤزومون یاشی

سنه قوربان اولوم یارین یولداشی

منده اؤز یاریمین ...

گؤز یاشیله سولارام تهران یولونو

بیر ایلدی گؤرمه میشم یاری بویونو

سئوگیلیم سال بوینوما قولاچ قولونو

منده اؤز وطنیمین...
جوجوخان

جوجو خان خانلارین خانی

دره گزده یوخدور سانی

اوره كده قالدی آرمانی

حاییف س ندن اؤلدون جوجو

سنین تكین ننه دوغماز

فلك داشی داشا قویماز

نامرد جوانمردی سئومز

حاییف س ندن اؤلدون جوجو

دره گزی آلدین بوتون

یوخدو رشید سنین تكین

حلال اولسون امن سوتون

حاییف س ندن اؤلدون جوجو

اطرافینی سالدات توتدو

سنین باختین نئجه یاتدی

خانلار سنی ارزان ساتدی

حاییف سن دن اؤلدون جوجو

آتین باتلاقلارا باتدی

گولله دَیدی گؤزون یارتدی

حاییف سن دن اؤلدون جوجو

سندن منه یار اولماز،

سندن منه یار اولماز

عهده وفادار اولماز .

یوزمین گول-چیچك آچسا

ایستی سیز باهار اولماز.
ناغارات

كوسدورموسن چك نازیمی؛

قیشا دؤندرمه یازیمی؛

چالیب، دیندیرمه سازیمی؛

یارالییام یار ،یار

هر آغاجدا بار اولماز؛

هئیوا اولماز، نار اولماز؛

یوزمین گول-چیچك آچسا،

ایستیسیز باهار اولماز.

ایستیسیز باهار اولسا؛

بولبولسؤز گوللر آچماز.

ناغارات
ساری گلین

ساچین اوجون هؤرمزلر؛

گولو قونچا درمزلر ساری گلین

بوسئودا نة سئودادیر ؟

سنی منه آی وئرمزلر . نئیلیم آمان ،نئیلیم آمان

آمان ساری گلین

بو دره نین اوزونو،

چوبان قایتار قوزونو،

نة اولا بیر گون گؤرم

نازلی یاریمین اوزونو. نئیلیم آمان، نئیلیم آمان

آمان ساری گلین

عاشیق ائللر آیریسی،

شانا تئللر آیریسی، آیریسی

بیر گونونه دؤزمزدیم؛

اولدوم ایللر آیریسی . نئیلیم آمان ، نئلیم آمان

آمان ساری گلین
قارا گیله

گلمیشم اوتاغینا اویادام سنی ، قارا گیله اویادیام سنی

نةگوزل خلق ائله ییب یارادان سنی. قارا گیله یارادان سنی

گؤتوروب قاچیرارام آرادان سنی . قارا گیله آرادان سنی

قیزیل گول اسدی ؛

صبریمی كسدی؛

سیل گؤزون یاشین ! قارا گیله

آغلاما بسدی!

تبریزین كوچ هلری دولان بادولان ، قارا گیله دولان با دولان

سن كی منی سئومیرسن گئت آیری دولان !قارا گیله گئت آیری
دولان

نة سنه قیز قحطدیر، نة منه اوغلان. قارا گیله نه سنه اوغلان

آغاج اولایدیم؛

یولدا دورایدیم؛

سن گلن یولا قارا گیله

كؤلگه سالایدیم.

قالانین دیبینده

قالانین دیبینده ییخیلدیم یاتدیم.

آینالی توفنگی دولدوردوم آتدیم.

وطنین یولوندا قان تره باتدیم.

ناغارات

یاشا سردار یاشا

سن مینلر یاشا!

قوشونو داغیتدین

سن داغا داشا!

قالانین دیبینده بیر داش اولایدیم؛

گلنه گئدنه یولداش اولایدیدم؛

وطنداشلاریملا قارداش اولایدیم.

ناغارات

قالانین دیبینده بیر اوزون سلوی،

كیمیمیز نیشانلی ،كیمیمیز ائولی،

یولومو گؤزله ییر بیر رعنا بویلو.

ناغارات

قالانین دیبینده ووردولار منی؛

اؤلمه دن مزارا قویدولار منی.

اؤلسم ده وطنده یورد آلار منی. ناغارات

قالانین دیبینی دوشمان آلیبدی؛

وطنین سرداری هاردا قالیبدی؟

گولوستان باغینی اؤزوم اكرم .

همی باغبانی اوللام ،همی بیچرم

نئچه مجلیس ایچینده یاری سئچرم

آی گئدن اوغلان !

گئتمه بیر دایان !

عشقیندیر منی

آوارا قویان .

یئری ،یئری من ده گلیم دالینجا;

دسمال ائله آپار منی یانینجا.

وطنیم صفالیدیر ،باغدیر ،مئشه دیر.

یاریمین قلبی صافدبر ، سانكی شوشه دیر .

یاردان آیری یاشاماق چتین پئشه دیر.

میز اوسته ناردی

دَیمه دیم قالدی

اونا دَیمرم

او یادیگاردی

یئری ،یئری من ده گلیم دالینجا;

دسمال ائله آپار منی یانینجا.

اوجا داغلار باشیندا من تكم یاریم .

سنین ده بیر غمیوی من چكم یاریم

منیم نه واقتیمیدی آه چكم یاریم

میز اوسته لاله

الده پیاله

سئویرم سنی

گئتمه خیاله

یئری ،یئری من ده گلیم دالینجا;

دسمال ائله آپار منی یانینجا.
قایناق

 تورک خلق ادبیاتی - یازان: علیرضا صرّافی