مدیر کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی گفت: دریاچه ارومیه به بزرگترین کانون کویرزایی در آذربایجان غربی تبدیل شده است.

حسن عبا س نژاد در نشست تشکلهای زیست محیطی شمالغرب کشور در ارومیه افزود: این کانون کویرزایی در چند سال اخیر بیش از 450 هزار هکتار از اراضی خود را از دست داده و تبدیل به شوره زار شده است.

وی با بیان اینکه شور شدن آب های زیرزمینی از معضلات اصلی خشک شدن دریاچه ارومیه است که موجب تغییر اقلیم در منطقه می شود اضافه کرد: دریاچه ارومیه به تغییر اقلیم منطقه کمک کرده و آن را تشدید نیز می کند.

عباس نژاد بااشاره به اینکه ازمجموع 30 تالاب آذربایجان غربی شش تالاب بین المللی هستندگفت: از این تالابها هم اکنون تالاب های سه گانه"حسنلو، شورگل و یادگارلو" در لیست سرخ مونترو قرار دارند.

وی تاکید کرد: باید فرهنگ حفاظت از تالاب ها در جامعه نهادینه شود و سطح آگاهی کشاورزان و جوامع محلی نیز در این زمینه افزایش یابد تا مردم محلی حتی از حق آبه کشاورزی خود به نفع تالاب صرف نظر کنند.

نشست آموزشی تشکل های زیست محیطی شمال غرب کشور از به مدت 2 روز در ارومیه برگزارشد و با انجام بازدید های میدانی از تالاب ها و دریاچه ارومیه پایان یافت.

مجری طرح احیای دریاچه ارومیه گفت: دانش احیای این دریاچه را نداریم و نمی توانیم به تنهایی آن را احیا کنیم.

به گزارش ایرنا عیسی کلانتری در جلسه بررسی راهکارهای احیای این دریاچه در استانداری آذربایجان شرقی اظهار کرد: با محققان بزرگ و مجری های مجرب در این زمینه صحبت کرده ام و قصد تخریب محققان کشور را ندارم، اما به طور قاطع اعلام می کنم که به تنهایی قادر به احیای این دریاچه نیستیم.

وی اضافه کرد: شاید طرح هایی که در زمینه احیای این دریاچه ارایه می شود درست باشد اما کامل نیست و ما نمی خواهیم در اجرای این طرح دچار اشتباه بزرگ شویم.

کلانتری گفت: زمان آزمون و خطا در خصوص این دریاچه به پایان رسیده و تا بالای 99 درصد مطمئن نشویم طرحی را اجرایی نخواهیم کرد، چرا از زمان خشکیدن دریاچه 15 سال گذشته و شش ماه دیگر نیز هیچ تاثیری در وضعیت آن نخواهد داشت.

وی خاطرنشان کرد: نباید به خاطر برخی شایعات، تصمیم غیرعلمی در این خصوص اتخاذ کنیم و اگر به جمع بندی نهایی نرسیم، طرحی را اجرا نمکنیم.

مجری طرح احیای دریاچه ارومیه گفت: برابر اولین مصوبه هیات دولت، این دریچه باید احیا شود و رییس جمهوری دستور اکید داده اند تا این دریاچه به هر قیمت و هزینه ای و در کوتاه ترین زمان ممکن احیا شود، هر چند از نظر برخی زمین شناسان، این دریاچه مرده است.

کلانتری گفت: بود و نبود دریاچه ارومیه در منطقه، بود و نبود آذربایجان است و یک موضوع فراملی است اما باید قبول کنیم که دریاچه را انسان ها خشکاندند و عامل انسانی نقش مهمی در خشک شدن آن ایفا کرد.

وی افزود: در جلسه ای که در این خصوص با رییس جمهوری داشتم عنوان کردم که شاید هزینه احیا دریاچه فراتر از تصور شما باشد که از سوی رییس جمهوری با پاسخ ˈهرچقدر هزینه کنید تامین خواهم کرد و این هزینه ها در مقابل جایگاه آذربایجان، هیچ ارزشی نداردˈ روبرو شدم.

وی گفت: کارمان را از دو ماه پیش آغاز کرده ایم و دبیرخانه علمی این طرح به دانشگاه صنعتی شریف تهران واگذار شده تا گزارشی از وضعیت دریاچه و نسخه درمان آن را تا اردیبهشت ماه 93 به رییس جمهوری ارایه کنیم.

کلانتری گفت: در تامین بودجه برای احیا این دریاچه مشکلی نداریم و رییس جمهوری قول داده اند هر موقع طرح اجرایی آماده شد بودجه طرح را تامین و پرداخت کنند.

وی اظهار کرد: البته در کنار طرح های علمی برای احیا این دریاچه، باید مردم را نیز مشارکت داد و در این کار نباید از ظرفیت های مردم غافل شد.

کارشناسان بخش های مختلف از جمله آب در استان معتقدند بارندگی ماه های اخیر چندان تاثیری در بهبود وضعیت آب دریاچه ارمیه نداشته و همچنان وضعیت دریاچه بحرانی و رو به خشک شدن است.

در ماه های اخیر با افزایش میزان بارندگی ها، امیدهای زیادی برای مردم و مسئولان در زمینه بهبود شرایط بحرانی دریاچه ارومیه ایجاد شد ولی کارشناسان با اعلام اینکه این بارندگی ها تاثیری در وضعیت دریاچه ندارد آب پاکی را روی دست همه ریختند تا نگرانی ها همچنان به قوت خود باقی بمانند.

کارشناسان حوزه آب استان نسبت به بالا بودن مصرف آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه نیز هشدار داده و اعلام کردند اگر برای این امر چاره اندیشی نشود با بی تاثیر بودن میزان بارندگی ها باید منتظر فاجعه خشک شدن بیشتر دریاچه نیز باشیم.

این کارشناسان مصرف بالای آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه، پایین بودن راندمان آب در بخش کشاورزی به همراه عدم مدیریت صنایع آب بر در دریاچه را از مهمترین دلایل شرایط به وجود آمده برای این زیست بوم عنوان می کنند، این در حالی است که دلایل مذکور از سوی کارشناسان بخش کشاورزی به شدت تکذیب می شود.

از بیش از 16 سال پیش تاکنون دریاچه ارومیه آهنگ خشک شدن را طی می کند که یک دهه این 16 سال به توجهی مسئولان گذشت،همایش های بین المللی، ملی و استانی برگزار شده هم دردی رادوا نکرد وبا گذشت این همه سال هنوز مسئولان و کارشناسان اندر خم یک کوچه اند چرا که آمارها، طرح ها و نظرات کارشناسی تفاوت های فاحشی با یکدیگر دارند.

برخی کارشناسان پایین بودن راندمان آب در بخش کشاورزی و مصرف بالای این بخش و کارشناسان حوزه کشاورزی سدها را از عوامل خشک شدن دریاچه ارومیه عنوان می کنند. این در حالی است که هنوز با گذشت این همه مدت و برگزاری سمینارها و همایش ها هنوز مسئولان به نظر واحد و راهکارهای عملی تر برای حل هرچه سریعتر این بحران نرسیده اند.

مصرف آب بخش کشاورزی در حوضه دریاچه ارومیه بسیار بالاست

به گزارش مهر،مهرنگ دوستی رضایی مدیر دفتر مطالعات پایه منابع اب شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی دررابطه بامصرف آب بخش کشاورزی گفته است:"براساس مطالعات و تصاویر ماهواره ای به دست آمده در حوضه دریاچه ارومیه (استان آذربایجان غربی) اراضی کشاورزی از 200 هزار هکتار به 380 هزار هکتار رسیده است یعنی تنها 100 هزار هکتار اراضی آبی کشاورزی استان در سالهای اخیر افزایش داشته است."

نکته قابل توجه این است که دولت خود بانی اصلی تبدیل اراضی دیم به آبی بوده،بااین امیدکه هرساله درآمدی رابرای خودازطریق گرفتن هزینه ازکشاورزان فراهم نماید،به بیان ساده تردولت آب رادرقبال دریافت هزینه ازکشاورزان به آنان واگذارمیکند.

دریاچه ارومیه را به عنوان مصرف کننده آب حساب کنیم

مهرنگ دوستی رضایی درگفتگو با مهرافزود:"در بازه های زمانی سال 76 تاکنون که دریاچه روند خشک شدن را گرفته است 40 میلیارد مترمکعب آب به دریاچه منتقل شده است، روند خشک شدن دریاچه ارومیه در شرایطی است که متاسفانه تبخیر آب به دلیل وسعت 550 هزار هکتاری و عمق 6 متر آب بالاست در حالی که در سالهای اخیر 40 میلیارد مترمکعب آب به آن منتقل شده در صورتی که باید 66.5 میلیارد مترمکعب وارد می شد یعنی ما نتوانستیم در این سالها 26 میلیارد مترمکعب کسری آب دریاچه ارومیه را جبران کنیم.

وی با تاکید بر اینکه دریاچه ارومیه نیز همانند بخش کشاورزی که در مجموع 600 هزار هکتار وسعت دارد به عنوان یک مصرف کننده تلقی شود گفت: باید با مدیریت منابع آب در بخش های مختلف به ویژه بخش کشاورزی نیاز آن را تامین کنیم."

کارشناسان بخش کشاورزی با رد اظهارات کارشناسان آب در زمینه تاثیر کشاورزی بر وضعیت بحرانی دریاچه ارومیه خواستار ارائه طرح های عملی برای نجات دریاچه ارومیه هستند.

پارک ملی دریاچه ارومیه یکی از ۵۹ ذخیره گاه طبیعی محیط زیست جهان است که به دلیل طبیعت مناسب برای زیست دائمی و موقت انواع پرندگان کمیاب و نادر جهان و زیبایی های طبیعی سواحل و جزایر آن از سوی یونسکو به عنوان یک ذخیره گاه بیوسفری در جهان شناخته شده است.

نیاز به یک عزم ملی و منطقه‌ای برای نجات این اکوسیستم با ارزش و بحران زده است.

برآوردهانشان میدهدکه درسال های پرآبی دریاچه ارومیه هرسال سی هزارتن آرتمیاازاین دریاچه قابل برداشت بود که درآمدی بالغ بر ده میلیارددلار رامیتوانست عایداستان کند،اما دریغاکه با رخ نمودن بحران کم آبی این دریاچه این بهره برداری بیش ازدوسال به طول نیانجامید.

غول خشکی همچنان که حیات دریاچه ارومیه راتهدیدمیکند،زندگی آرتمیا این خرچنگ ریزنقش وپراهمیت رانیزهم بامخاطره جدی روبه روکرده است.

آرتمیامنبع سرشاری ازپروتئین بشمارمی آید،این خرچنگ بسیارریزبه دوصورت تخم گذاری وزنده زایی تولیدمثل میکند.

نوزادآرتمیابه سرعت رشدمیکندودرمدت 10 تا15 روزبه آرتمیای بالغ تبدیل میشودوتولیدمثل خودراآغازمیکند،آرتمیای بالغ هر3 تا5 روزیکبارتولیدمثل میکند،وهربارمی تواندبین50 تا300 تخم یانوزاد زنده تولیدکند.

آرتمیاامروزه به عنوان بهترین ماده غذایی برای پرورش میگو،ماهیان دریازی،ماهیان خاویاری،ماهیان آب شیرین وماهیان زینتی شناخته شده است.علاوه براینکه تمام اسیدهای آمینه درترکیب بدن آرتمیاوجوددارد،پروتئین به میزان 6 درصد،چربی 10 درصد،وهیدرات های کربن 60 درصدازوزن آرتمیاراتشکیل می دهندکه مؤیدارزش غذایی بسیاربالای آن است.

ارتفاع آب دریاچه ارومیه در14 سال گذشته 6.5مترکاهش یافته وپیشروی زمین های شوره زار250 هزارهکتارازبستردریاچه ارومیه رابه پهنه های نمک تبدیل کرده است.

شوره زارهای حاصل از خشکی دریاچه ارومیه تهدیدی جدی برای محیط زیست وزمین های کشاورزی به شمار می رود،وزش بادهای موسمی می تواندهرسال نمک این پهنه هارا به اراضی بیشتری گسترش دهدوقابلیت کشاورزی زمین های اطراف راباتهدیدی جدی روبه روکرده است.

زخم هایی که ازسوی بشربرپیکردریاچه ارومیه فرودآمده این سوالهارا درذهن پدیدمی آوردکه:

آیادراحداث سازه های آب برروی رودخانه های منتهی به دریاچه مطالعات کافی صورت گرفته؟

آیادربرداشت آب ازمنابع سطحی وزیرسطحی حقی هم برای دریاچه ارومیه درنظرگرفته ایم؟

آمارنشان میدهدکه گستره ی زمین های کشاورزی درحوضه ی آبریزدریاچه ارومیه درطول 30 سال گذشته20 برابرشده،واین به معنی افزایش برداشت20 برابری ازآب های این حوضه وکاهش 20 برابری ورودی آب به دریاچه ارومیه است.

حفرچاه های غیرمجازدراین حوضه وبهره برداری بی رویه ازآب های زیرزمینی هم درنوبت خودضربات جبران ناپذیری به حیات دریاچه واردمی کندکه اتخاذ تدابیرجدی دراین زمینه هم بسیار ضروری به نظرمی رسد.

کاهش ورودی آب به دریاچه وافزایش تبخیرآب زنگ خطرخشکی کامل این پهنه آبی رابه صدا درآورده است.

کشتیرانی دردریاچه ارومیه:
 

تاریخ کشتیرانی دردریاچه ارومیه به سال1300هجری قمری دردوران حکومت ناصرالدین شاه قاجاربرمی گرددکه امام قلی میرزاحاکم وقت آذربایجان با خریدیک فروندکشتی موتوری شروع به حمل بار ومسافردرسطح دریاچه ارومیه کرد،صنعت کشتیرانی دریاچه ارومیه میرفت که درزمینه گردشگری هم جای پایی برای خودبازکند،که بحران کم آبی دریاچه ارومیه نقطه پایانی برآن نهاده است.

درسال های اخیرکارکردکشتیرانی دردریاچه ارومیه منحصربه حمل خودروهاازدوساحل دریاچه ارومیه واتصال راه زمینی آذربایجان شرقی وغربی بوده که این فعالیت هم بااحداث وافتتاح پل میانگذردریاچه ارومیه به نام پل شهیدکلانتری خاتمه یافت.

دریاچه نیل چشم ارومیه که زمانی با بندرگاه هایش،کشتی ها،دکل هاوبادبانهایش،دریانوردان ودریادلانش سری بین سرهاداشت،اینک ازسوداهای کهن دست شسته وچون کشتی های ازنفس افتاده اش به گوشه نشسته است.

شایدگوش درصدایی وچشم درراهی دارد،شایدبه انتظارصدای پای یاری گری باشد.

طلوع آفتاب ازمیان امواج نقره گون دریاچه ارومیه ازدیرباز نویدبخش زندگی،نشاط وامیدوآینده ای روشن بوده است.
اکنون که آفتاب چی چست می روددرمیان پشته هایی ازغبارنمک  غروب کند،ساکت نشستن ساحل نشینان گناهی نابخشودنی است.