شبئه - خلق تئاترینین یایغین نؤعلریندن بیریدیر . بؤیوك مئیدانلاردا ،تكیه لرده ساعاتلار دوام ائدن بو تئاتر، عاشورا واقعةسیله علاقه ده یارانمیشدیر.آشاغیدا خوراسانین درگز شهرینده ایجرا اولونان شئبه دن اؤرنك اولاراق ارائه وئریلیر:
اؤرنک

ایمام حوسئین شهادته ساری مئیدان گئدنده اونون عیالی شهربانی قاباغین آلیب آغلایاراق دئییر:

شهربانی:

قان آغلارام بو عرصه ده سولطانیم آیریلیر

بوجیسمدن توان اوزولور ،جانیم آیریلیر.

بیلقئیس-عصریدیم بو تخت-سولئیماندا

تختیم ییخیلدی ،ایندی سولئیمانیم آیریلیر.

بختیم یاتیب،ائویم ییخیلدی،سیندی شوكتیم،

گئتدی خانیملیغیم،شه- دورانیم آیریلر.

ایمام:

ای یار - مئهریبان - وفاداریم آغلاما

آرام - جان ومونیس - غمخاریم آغلاما

دَیدی نهال – عشرتیمه ظولم تیشه سی

سیندی نیظام – شوكت –بازاریم آغلاما

ائیله حلال منی ای یار سن بو گون

قالدی سن ایله محشره دیداریم آغلاما.


قایناق

    تورک خلق ادبیاتی - یازان: علیرضا صرّافی

توركلرده فالا باخماق قدیم تاریخه مالیكدیر، اونون یازییا آلینمیش ان اسگی نومونه سی ایرق بیتیكدیر. یارپاق اوسته اورخون حرفلریله یازیلمیش بواثر بو گون چینده ساخلانیلیر .شاعیرانه نثری اولان بو فاللار بلكه ده سونرالار تدریج ایله بوگونكو بایاتیلاریمیزا چئوریلمیشدیر.

اؤرنک لر

میر علی سیدنیا خوراسان توركلرینده موتداویل اولان بایاتی فالینی بئله ایضاح ائدیر :

دَرَگزده بایراما یاخین سمنی پیشیررلر .سمنی پیشیرن ائوده قیزلار ییغیلار باشی گن بیر

كوزه نی سویلا دولدورار،اونون ایچینه نیشان اولاراق ،كیمی اوزوك كیمی تئل سانجاغی

كیمی مینجیق، كیمی س ّ كه سالارلار . بیر قیز اوشاغی كوزه نین باشیندا ایلشر،دونیا گورموش قادینلاردان بیری باشلار بایاتی اوخوماغا، هر بایاتی اوخوناندا قیز نیشانلاردان بیرین چیخاردار، او نیشان كیمین اولسا بایاتی اونون وصف حالیدیر.میثال اوچون:

قرنفیل اویوم-اویوم

دریم قوینووا قویوم

یاغیش یاغار، یئر دویماز

من سندن نئجه دویوم.

معناسی بودور كی ایكی سئون عاشیق بیر-بیریندن آیریلانماز.

قیزیل گولو دررلر،

مخمل اوسته سررلر.

خوش اوقیزین حالینا،

سئودیگینه وئررلر.

معناسی بودور كی اوًز مورادینا یئته جكسن

قرنفیل قوتودادی،

خومار گوًز یوخودادی.

غم یئمه غمخار گوًیلوم،

مطلب وئرن خودادی.

معناسی بودور كی آللاهین عئینایتینه اوموت باغلامالییق.

همین بایاتی فالی آذربایجاندا دا واردیر .

اوتورموشدوم سكیده،

اورگیم سك-سكیده .

اوچ قیزیل آلما گلدی،

بیر گوموش نلبكیده.

معناسی بودور كی خوش خبر گله جك.

آناسی یانار آغلار،

حریفی قانار آغلار.

آنادئیر گوًرچین

تابوتا قونار آغلار.

معناسی بودور كی قیزین آداخلیسینا یامان حادیثه اوز وئره جك.

عزیزیم وطن یاخشی،

كوًینگی كتان یاخشی.

غوربت یئر جنت اولسا،

یئنه ده وطن یاخشی.

معناسی بودور كی سفره گئدن قاییداجاق.

جان قارداش،جانیم قارداش،

آغلادیر جانیم قارداش.

باش قویوم دیزین اوسته،

قوی چیخسین جانیم قارداش.

معناسی بودور كی اوًرگینده كی نیتی یئرینه یئتیرمك چوخ چتیندیر.

آپاردی تاتار منی،

قول ائیلر ساتار منی.

وفالی یاریم اولسا

آختاریب،تاپار منی.

معناسی بودور كی غوربته دوشه جكسن.

قایناق

تورک خلق ادبیاتی - یازان: علیرضا صرّافی

گرایلی – هر میصراعیندا سکگیز هیجاسی اولان و بیر نئچه دؤرد میصراعلی بندلردن اولوشان عاشیق شعری دیر. گرایلی نین جیغالی، ساللاما ، ناغاراتلی ، قایتارما ، دیل دؤنمز کیمی شکیللری واردیر.

گرایلی نین باشقا اؤنملی اؤزل لیکلری بونلاردان عیبارتدیر:

    گرایلی نین ان آزی اوچ بندی و معمولا بئش بندی واردیر.

    گرایلی دا قافیه دوزولوشو آشاغیداکی فورمدا اولور:

    x/a/x/a

   

    b/b/b/a

   

    c/c/c/a

   

    d/d/d/a

   

    سون بندده شعری قوشان شاعیرین ویا عاشیغین آدی گلیر.

گرایلی نین میصراعلاری نین بولگؤسو آشاغیداکی مودلده دیر:

8=4+4

دئمک هر سکگیز هیجالی میصراع ایکی 4 هیجالی کلمه یادا کلمه لردن اولوشموشدور.آنجاق بونو دا قئید ائتمک لازیمدیر کی بؤلگو یاخود تقطیع قایداسی باشقا یوخاریدا سایدیغیمیر قایدالار قدر قاچینیلماز دئییل و عاشیغین میصراعلاردا بؤلگو قایداسینی پوزماغا ایختیاری چاتیر.
اؤرنک

گرایلی شعر فورماسیندان اورنک اوچون عاشیق قوربانی و خسته قاسیمدان ایکی شعر وئریلیر:

بیرینجی اؤرنک : دولانا , دولانا

1 – آلچاق یئردن دومان قالخار

2 – داغی دولانا, دولانا

3 – گؤی اوزونو آلار بولود

4 – ماهی دولانا, دولانا

5 – کیمی آغا , کیمی نؤکر

6 – نؤکر اولان جفا چکر

7 – بولبول آغلار قان یاش توکر

8 – باغی دولانا, دولانا

9 – قوربانی مورادا یئتدی

10 – جانان گلدی بوندان اؤتدو

11 – نوبات گلدی منه یئتدی

ساقی دولانا, دولانا

ایکینجی اؤرنک : سونالار کیمی

1 – نه باخیرسان اوغرون- اوغرون

2 – منه بیگان الر کیمی.

3 – دوروم دولانیم باشینا

4 – شاما پروانا لر کیمی.

5 – دوست قاپیسیندا دوستاغام

6 – تئللرینه چوخ موشتاغام

7 – یار الیندن دویون داغام

8 – داغداکی لالالار کیمی.

9 – خسته قاسیم تیکمه داشلی

10 – گؤنلو غملی, گؤزو یاشلی

11 – گؤلدن اوچدو یاشیل باشلی

12 – سیلکیندی سونالار کیمی.

گؤروندوگو کیمی بو سون گرایلیلارد ادا ایلک بندین 2- جی و 4- جو میصراعلار بیر- بیریله قافیه لنمیشدیر. باشقا بندلرین سون میصراعی دا عینی قافیه ده دوزولموشدور:

داغی دولانا، دولانا / ماهی دولانا، دولانا / باغی دولانا، دولانا / ساقی دولانا، دولانا / بیگانالار کیمی/ پروانالار کیمی/ لالالار کیمی/ سونالار کیمی.

ایلک بندین 1- جی و 3- جو میصراعلاری قافیه باخیمیندان آزاد دیر. باشقا بندلرین ایلکین اوچ میصراعی عینی قافیه ده دیر .

نؤکر/ چکر/ تؤکر , یئتدی/ اؤتدو/ یئتدی

دوستاغام/ موشتاغام / داغام , داشلی/ یاشلی / باشلی.

بؤلگو باخیمیندان گؤروندوگو کیمی ایلک شعرین 9- جو میصراعیندا , هم ده بندلرین سون میصراعلاریندا بؤلگو پوزولموشدور:

قوربانی مو / رادا یئتدی

باغی دولا / نا ، دولانا

سونالار کیمی شعرینده ایسه 2- جی ، 3- جو ، 4- جو ، 5- جی ، 8- جی و 12 – جی میصراعلاردا بؤلگو قایداسی پوزولموشدور


قایناق

    تورک خلق ادبیاتی – یازان: علیرضا صرّافی